BÀI 26: PHONG TRÀO KHÁNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX
I. Cuộc phản công của phải chủ chiến tại kinh thành Huế, vua Hàm Nghi ra “Chiếu Cần Vương”
1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến ở Huế tháng 7/1885.
Hình 1: Vua Hàm Nghi lúc 13 tuổi
- Trong khi triều đình đầu hàng Pháp, phe chủ chiến gấp rút chuẩn bị lực lượng kháng chiến, nuôi hi vọng giành lại chủ quyền từ tay thực dân Pháp
- Pháp lo sợ tìm mọi cách tiêu diệt phe chủ chiến giành quyền chủ động và tự vệ
- Đêm ngày 4, rạng ngày 5/7/1885 Tôn Thất Thuyết hạ lệnh tấn công Pháp ở tòa Khâm sứ và đồn Mang Cá.
Hình 2: Tôn Thất Thuyết
- Nhờ có ưu thế về vũ khí, quân giặc phản công, chiếm kinh thành Huế.
- Kết quả: Thất bại do Pháp rất mạnh, lực lượng phái chủ chiến ít..
Hình 3: Lược đồ kinh thành Huế năm 1885
2. Phong trào Cần Vương.
- Ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi ra chiếu Cần Vương, kêu gọi nhân dân giúp vua cứu nước.
- Phong trào Cần Vương bùng nổ và lan rộng nhất là ở Trung Kì và Bắc Kì.
- Lãnh đạo phong trào là các văn thân, sĩ phu yêu nước.
- Lực lượng là quần chúng nhân dân.
- Tháng 11/1888 vua Hàm Nghi bị bắt, phong trào tiếp tục được duy trì và phát triển.
Hình 4: Lược đồ phong trào Cần Vương
II. Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương
Học sinh hoàn thành bảng sau:
|
Tên khởi nghĩa
|
Thời gian
|
Lãnh đạo
|
Địa bàn hoạt động
|
Hoạt động nổi bật
|
Kết quả
|
Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm
|
|
Ba Đình
|
1886-1887
|
Phạm Bành, Đinh Công Tráng
|
Nga Sơn (Thanh Hóa)
|
- Xây dựng công sự kiên cố, có cấu trúc độc đáo.
- Trận đánh nổi tiếng nhất diễn ra vào tháng 1 - 1887
|
Thất bại
|
- Thể hiện tinh thần yêu nước, kiên cường, bất khuất của dân tộc.
- Để lại bài học về xây dựng căn cứ, tổ chức kháng chiến trong giai đoạn sau
|
|
Bãi Sậy
|
1883-1892
|
Nguyễn Thiện Thuật
|
Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình
|
- Xây dựng căn cứ Bãi Sậy (Hưng Yên) và Hai Sông (Hải Dương)
- Nghĩa quân được phiên chế thành những phân đội nhỏ (20 người), chặn đánh địch theo lối đánh du kích trên các tuyến giao thông thuỷ, bộ ở đồng bằng Bắc Kì.
|
Thất bại
|
|
Hương Khê
|
1885-1896
|
Phan Đình Phùng, Cao Thắng
|
Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.
|
- 1885 - 1888: chuẩn bi lực lượng, xây dựng căn cứ, chế tạo vũ khí, tích trữ lương thực,...
- Từ năm 1889, liên tục tập kích đẩy lùi các cuộc hành quân càn quét cùa địch, chủ động tấn công và thắng nhiều trận lớn nổi tiếng.
|
Thất bại
|
Hình 5: Công sự Ba Đình
Hình 6: Những người bị bắt trong khởi nghĩa Ba Đình
Hình 7: Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy
Hình 8: Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê